बडिमालिका देवी मन्दिर कालिकोट – बाजुरा, नेपाल

बडिमालिका मन्दिर ४,३०० मिटर उचाईमा अवस्तित छ। कर्णाली प्रदेशको कालिकोट जिल्ला र सुदूरपश्चिम प्रदेशको बाजुरा जिल्लाको सिमाना त्रिवेणीमाअवस्थित नेपालको एक प्रमुख मन्दिरहरू मध्ये हो। मन्दिर तीर्थ हिन्दू देवी भगवतीको भक्तिमा समर्पित छ। मालिका चतुर्दशी यस मन्दिरमा हुने सबैभन्दा ठूलो वार्षिक उत्सव हो। एउटा कालिकोट जिल्लाका र अर्को बाजुरा जिल्लाका दुई पुजारीहरूले मन्दिरमा अनुष्ठानहरू सञ्चालन गर्छन्।

बडिमालिका मन्दिरको इतिहास:
हिन्दू धर्मशास्त्रका अनुसार सतीदेवीका पिता दक्ष प्रजापतिले यज्ञ गरेका थिए जहाँ उनले भगवान शिव बाहेक सबै देवताहरूलाई निम्तो दिएका थिए। त्यसैले सती पूजामा गइन् र आफ्नो पति महादेवलाई किन सोध्नुभएन भनेर आफ्नो बुबालाई प्रश्न गरिन्। दक्ष प्रजापतिले जवाफ दिए कि शिवले भाग, धतुरो, गांजा पिउनुभयो, समाधिस्थलमा बास गर्नुभयो, घाँटीमा सर्प लगाउनुभयो, डरलाग्दो माला लगाउनुभयो, आफ्नो शरीरलाई खरानीमा घस्न्नु भयो र बाघको छाला लगाउनुभयो। त्यसैले यस्तो महत्त्वपूर्ण समारोहको लागि निम्तो दिन उहाँ उपयुक्त व्यक्ति थिएन् । बुबाको पतिको यस्तो कठोर टिप्पणी सहन नसकेर सतीले यज्ञ अग्निमा हाम फालेर आफ्नो सरिर त्यागिन् । उनको मृत्युको खबरले महादेव एकदमै क्रोधित भए। उनले वीरभद्र र भूतलाई दक्ष प्रजापतिको हत्या र अनुष्ठान तोड्न पठाए। आफ्नो बदला लिएपछि महादेवले आफ्नी पत्नीको मृत्युमा विलाप गर्न थाले। महादेवले सतीको शव पिठ्युँमा बोकेर पृथ्वीको यात्रा गरेका थिए । यस समयमा विष्णुले आफ्नो सुदर्शन चक्र जारी गरे र सतीको शरीरमा चोट पुर्याए, ताकि झिंगा र अन्य कीराहरूले उनको शवलाई सड्न नदेउन् । सतीदेवीको शरीरका टुक्राहरू खसेका ठाउँहरूलाई शक्तिपीठहरू र पूजाको आवश्यक स्थानहरू मानिन्थ्यो। यही क्रममा उनको देब्रे काँध मल्लगिरी हिमालमा खसेको थियो । मल्लगिरीमा रहेको यो पिठलाई सो घटनापछि मालिका भनिन्थ्यो।

अर्को हिन्दू किंवदन्ती अनुसार महिषासुर राक्षसलाई मारेर देवी भगवतीले कालीकोट जिल्लाको द्वारढुङ्गा नामक ठाउँमा विश्राम गरेकी थिइन् । यसै क्रममा एक अन्य थरका व्यक्ति दाउरा बटुल्न त्यस ठाउँमा गएका थिए । त्यो व्यक्ति यति कमजोर भएको महसुस भयो कि उसले देवीसँग मासु र रोटी मागे। बदलामा, देवीले उसलाई चाहेको सबै चीज दिनुभयो। त्यहाँ यति धेरै खानेकुरा थियो कि उसले यो सबै एक्लै पूरा गर्न सकेन र अरू मानिसहरूलाई भोजमा सामेल हुन बोलाए। उनको घर ठाउँबाट धेरै टाढा भएको देख्दा उनको चिच्याई घरमा रहेका नागरिकले देख्न सकेनन्, कसैले पछ्याएनन् । यसले व्यक्तिलाई क्रोधित गर्यो, र त्यसैले उनले देवीलाई आफ्नो निवासमा सबैलाई मार्न आग्रह गरे। देवीले व्यक्तिको खतरनाक इच्छा पूरा गरिन्। घर पुगेपछि उनले आफ्ना सबै आफन्तलाई मृत भेटे, जसले उनलाई थप रिस उठ्यो र उनी द्वारढुंगा फर्किए। उनलाई फर्केर देखेपछि देवीले मन्दिरको ढोका खोलेर गइन। आक्रोशित व्यक्तिले मन्दिरको ढोकामा हानेको छाप अहिले पनि देख्न सकिने स्थानीयवासी बताउँछन् । यो घटनाका कारण देवीले सदाको लागि त्यो ठाउँ छाडेर त्रिवेणी, पाँचपुर पाटन, मल्लपुरी पाटन हुँदै बडिमालिकामा बसोबास गरिन् ।

बडिमालिका मन्दिर कसरी पुग्ने ?
बडिमालिका मन्दिर पुग्न कालिकोटको सदरमुकाम मान्म वा बाजुराको सदरमुकाम मार्तडीबाट २ – ३ दिन लामो पैदल यात्रा गर्नुपर्ने हुन्छ । बडिमालिका मन्दिर दुर्गम स्थानमा रहेको र मन्दिर जाने बाटो जोखिमपूर्ण हुन सक्छ। तिर्थ यात्रीहरुको लागि हिड्न, खान र आरामको बवास्थामा निकै विकास गर्नु पर्ने छ। यार्त्रीहरु बाटोमा हिड्दा एक आफसमा सहोग गरि हिड्न जरुरि छ । आवश्यक सबै सुविधाहरू आफैले बन्दो बस्तो गर्नु पर्छ। पैदल यात्रामा विभिन्न प्रजातिका जङ्गली फूलहरू र भेडा, बाख्रा, घोडा र गाई जस्ता धेरै घरपालुवा जनावरहरू र जंगली मिर्ग जस्ता विभिन्न जनावरहरु पहाडमा चरिरहेको देख्न सकिन्छ।

हवाई मार्ग यात्रा:
बडिमालिका मन्दिर पुग्न नेपालगन्ज विमानस्थलबाट बाजुराको कोल्टी सिधा उडान एक रोजाई हो । कोल्टीबाट एक दिनको पदयात्राले तपाईंलाई बाजुराको जिल्ला सदरमुकाम मार्तडीसम्म लैजान सक्छ । अहिले धनगढी र नेपालगन्जबाट अछामको साँफेबगरसम्मको उडान र त्यहाँबाट बस यात्रा गरि बाजुरा पुग्न सकिन्छ ।

सडक मार्ग यात्रा:
बूढीगंगा नगरपालिकाको बम्का बजार र त्रिवेणी नगरपालिका जाने बस चढेर मौरे कैलाशमाडौं वा मौरे छतराबाट पनि बडिमालिका पुग्न सकिन्छ। बडिमालिक जाने सबैभन्दा छोटो बाटो नटेश्वरी मन्दिर बाटो हिँड्ने मौरे कैलाशमाण्डु सडक हो। बम्का बजार स्टेशनबाट करिब दुई घण्टाको दूरीमा रहेको मार्तडी सडक हुँदै बडिमालिका प्रवेश गर्न सकिन्छ। राजमार्गबाट ​​मार्तडी जान पहिले धनगढी वा नेपालगन्ज वा टिकापुर पुगेर सिधा बस चढ्नुपर्छ ।

सिग्र कालिकोटको कोटबाडा विमानस्थल संचालनमा आएपछि काठमाडौँदेखि आउने तिर्थ यात्रीहरुको लागी सबै भन्दा छिटो मार्ग हुन पुग्छ।

जय बडिमालिका देवी । । ।

ई. तुलसी शाही >https://sites.google.com/view/karnalihealthhospital