कालीकोटको रुडुबन्चु फुलबारी लेक: शिकार आरक्षको सम्भावना—समृद्धि र पर्यटनको ढोका

कालीकोट ।

समर्पित: कालीकोटबासी दाजुभाई तथा दिदिबहिनीहरु, माननीय सांसदज्यूहरू, स्थानीय तहका प्रमुखज्यूहरू तथा बुद्धिजीवी वर्ग लाई।

नेपालको कर्णाली प्रदेशको अपार प्राकृतिक भण्डारमध्ये एक, कालीकोट जिल्लाको रुडुबन्चु लेक मा रहेको शिकार आरक्ष (Hunting Reserve) को सम्भावना आज हामी सबैका लागि आर्थिक क्रान्ति को विषय बन्न सक्छ। जिल्लाको विकास, रोजगारी सिर्जना र संरक्षणलाई सँगसँगै लैजानका लागि यो एउटा स्वर्णिम अवसर हो। यसै सन्दर्भमा, यहाँहरूको ध्यान विशेषगरी यस परियोजनाबाट भित्रिने आर्थिक लाभ र विश्वमा सफल शिकार आरक्ष मोडलहरू तर्फ आकर्षित गर्न चाहन्छु ।

रुडुबन्चु फुलबारी लेक: आम्दानीको स्पष्ट हिसाब र स्थानीय लाभ

रुडुबन्चु लेकमा शिकार आरक्ष स्थापना गर्न सकिएमा, त्यसबाट हुने आम्दानीको अनुमानित हिसाबले जिल्लाको आर्थिक मुहार फेर्न सक्छ। यो आम्दानीको मुख्य स्रोत विदेशी शिकारीहरूले तिर्ने विदेशी मुद्रा हो।

१. ट्रफी शिकार शुल्क (Trophy Hunting Fees):

विदेशी शिकारीहरूले एउटा वन्यजन्तुको शिकार अनुमति लिन तिर्ने शुल्क नै आरक्षको सबैभन्दा ठूलो आम्दानी हो।

२. व्यवस्थापन, प्रवेश तथा सेवा शुल्क:

शिकार शुल्कबाहेक, शिकारीहरूले नेपालमा रहँदा र शिकारको व्यवस्थापनमा ठूलो रकम खर्च गर्छन्:

• शिकार व्यवस्थापन (Logistic) खर्च: प्रति शिकार समूह रु. २० लाख देखि रु. ४० लाख सम्म। यो खर्च हेलिकप्टर, भरिया, क्याम्पिङ, र एजेन्सी सेवामा जान्छ।
• दैनिक प्रवेश शुल्क (Entry Fees): विदेशी शिकारीहरूले तोकिएको दैनिक प्रवेश शुल्क पनि तिर्नुपर्छ।
• स्थानीयको प्रत्यक्ष आम्दानी: लजिस्टिक खर्चको ठूलो हिस्सा गाइड, भरिया (Porters) र सहयोगी का रूपमा रुदु बान्छु लेकका स्थानीय युवाहरूले सिधै नगद मा पाउँछन्।
• सामुदायिक कोष: कुल आम्दानीको ३०% देखि ५०% सम्म आरक्ष वरपरका स्थानीय समुदायको विकास र संरक्षण मा अनिवार्य रूपमा खर्च हुन्छ, जसले शिक्षा, स्वास्थ्य, र पूर्वाधार निर्माणमा सहयोग गर्छ।

🌍 अन्तर्राष्ट्रिय सफल शिकार आरक्ष र आयस्रोत

विश्वका धेरै देशहरूले नियन्त्रित शिकार पर्यटनलाई वन्यजन्तु संरक्षणको सफल मोडल बनाएका छन्। यसबाट पाठ सिक्न सकिन्छ:

• दक्षिणी अफ्रिकी देशहरू (नामीबिया, जिम्बाब्वे): यहाँका निजी र सामुदायिक शिकार क्षेत्रहरू (Conservancies) ले शिकार अनुमति र लजिस्टिक शुल्कबाट वार्षिक करोडौं डलर आम्दानी गर्छन्। यो रकम सिधै स्थानीय समुदायलाई हस्तान्तरण गरिन्छ, जसले समुदायलाई वन्यजन्तुको रक्षक बन्न प्रेरित गर्छ।
• उत्तरी अमेरिका (क्यानडा, अलास्का): यहाँ विशिष्ट प्रजाति (जस्तै: भालु, मुस जातीको मृग) को शिकार गर्न अत्यन्त महँगो शुल्क लिइन्छ, जसले गर्दा दुर्लभ प्रजातिको वैज्ञानिक व्यवस्थापन सम्भव भएको छ।
• ढोरपाटन शिकार आरक्ष, नेपाल: हाम्रो आफ्नै ढोरपाटन आरक्षले नाउर र थारको शिकारबाट हरेक वर्ष करोडौं रुपैयाँ आम्दानी गरिरहेको छ, जसको लाभ बागलुङ, रुकुम र म्याग्दीका स्थानीय समुदायले उठाइरहेका छन्।

यी उदाहरणहरूले के देखाउँछन् भने, यदि वैज्ञानिक व्यवस्थापन गर्न सकियो भने, शिकार पर्यटन कालीकोटलाई विदेशी मुद्रा भित्र्याउने र स्थानीयलाई रोजगारी दिने सबैभन्दा दिगो तरिका हुन सक्छ।

🎯 माननीयज्यूहरू र बुद्धिजीवी वर्गका लागि अपिल

यस ऐतिहासिक अवसरलाई खेर जान नदिन यहाँहरूको नेतृत्व र दूरदर्शिता आवश्यक छ:

1. तत्काल पहल: वन तथा वातावरण मन्त्रालय र राष्ट्रिय निकुञ्ज तथा वन्यजन्तु संरक्षण विभाग मा रुडुबन्चु लेकको जैविक सर्वेक्षण को मागसहित औपचारिक प्रस्ताव दर्ता गर्ने कार्यमा नेतृत्व लिनुहोस्।
2. संरक्षणको ग्यारेन्टी: आरक्ष स्थापना गर्दा हिमचितुवा र रेड पाण्डा जस्ता लोपोन्मुख जीवहरूको बाँसस्थानमा कुनै क्षति नहुने गरी कडा नियम बनाउन पहल गर्ने।
3. जनचेतना: आरक्षले समुदायलाई दिने प्रत्यक्ष आर्थिक लाभ र वन्यजन्तु संरक्षणमा स्थानीयको भूमिका बारे स्थानीय स्तरमा सचेतनामूलक कार्यक्रम चलाउने।

रुडुबन्चु लेक कालीकोटको मात्र नभई समग्र कर्णाली प्रदेशको गौरव हो। यसलाई सफल शिकार आरक्षका रूपमा स्थापित गर्न सकिएमा, यसले संरक्षण, पर्यटन र समृद्धि को नयाँ आयाम थप्नेछ।

धन्यवाद।

ई. तुलसी शाही